Tiến sĩ là gì? Có nên học tiến sĩ hay không?

Tiến sĩ là gì? Đây là một học vị trong hệ thống giáo dục hiện nay. Và để hiểu rõ hơn về tiến sĩ cũng như những quy định liên quan đến quá trình học tập, bảo vệ luận án như thế nào, mời các bạn theo dõi bài viết dưới đây nhé.

1. Tiến sĩ là gì?

Tiến sĩ là học vị cao nhất trong hệ thống giáo dục đại học phương Tây. Để đạt được học vị này, bạn cần phải hoàn thành khóa học sau đại học chuyên sâu về lĩnh vực nghiên cứu của mình, thường kéo dài từ 3 đến 5 năm. So với cao học, tiến sĩ sẽ đòi hỏi bạn sẽ phải tập trung vào nghiên cứu độc lập và tiến hành thực hiện một dự án nghiên cứu chính thức của riêng mình. Giải đáp được câu hỏi “cao học là gì?” sẽ giúp bạn có lựa chọn phù hợp hơn với nhu cầu về bản thân khi so sánh giữa tiến sĩ và cao học.

Phần quan trọng nhất của khóa học tiến sĩ là viết và bảo vệ luận án. Luận án này phải mang lại những đóng góp mới và đáng kể vào lĩnh vực nghiên cứu của bạn, đồng thời phải được viết theo một chuẩn chất lượng cao.

Trong quá trình viết luận án, bạn phải chứng minh rằng mình có kiến thức sâu rộng, khả năng nghiên cứu độc lập và phải trình bày kết quả nghiên cứu của mình một cách thuyết phục.

Sau khi hoàn thành khóa học tiến sĩ và bảo vệ thành công luận án, bạn sẽ được trao học vị tiến sĩ và có thể tiếp tục nghiên cứu hoặc giảng dạy tại các trường đại học, tổ chức nghiên cứu. Bạn cũng có thể được tuyển dụng để làm việc trong các cơ quan chính phủ hoặc doanh nghiệp với các vị trí cao cấp, yêu cầu kiến thức chuyên môn sâu rộng.

2. Học tiến sĩ để làm gì?

Học tiến sĩ là một chương trình đào tạo sau đại học, được xây dựng để phát triển kiến thức chuyên môn sâu hơn và nghiên cứu độc lập trong lĩnh vực nhất định. Mục đích chính của việc học tiến sĩ thường là để trở thành một chuyên gia tại một lĩnh vực cụ thể và phát triển các kỹ năng nghiên cứu, phân tích, đánh giá, phát triển các giải pháp sáng tạo,… Cụ thể, các bạn có thể học tiến sĩ để:

• Nghiên cứu và phát triển chuyên sâu: Học tiến sĩ cung cấp cho bạn cơ hội để phát triển sự hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực chuyên môn và có thể thực hiện các dự án nghiên cứu lớn, phức tạp hơn.
• Tiến bộ nghề nghiệp: Một bằng tiến sĩ có thể giúp bạn tiến bộ trong sự nghiệp và có thể tăng cường khả năng thu hút sự chú ý của nhà tuyển dụng và đối tác kinh doanh.
• Đóng góp vào lĩnh vực của bạn: Học tiến sĩ cho phép bạn đóng góp vào lĩnh vực của mình bằng cách đưa ra các giải pháp sáng tạo, mới mẻ, giải quyết các vấn đề thực tế và phát triển các ý tưởng độc đáo.
• Phát triển các kỹ năng mềm: Học tiến sĩ cũng có thể giúp bạn phát triển các kỹ năng mềm như quản lý dự án, giao tiếp, lãnh đạo, làm việc nhóm,…

Xem thêm: Học hàm học vị là gì? Phân biệt học hàm và học vị

3. Những ai nên học tiến sĩ?

Học tiến sĩ là một quá trình đào tạo cao cấp và phức tạp, đòi hỏi sự cam kết, kiên trì, nỗ lực lớn từ người học. Vì vậy, những ai có đam mê nghiên cứu và mong muốn đóng góp cho sự phát triển của lĩnh vực nhất định thì nên học tiến sĩ.

Cụ thể, những nhóm người cần và nên có bằng tiến sĩ là:

• Sinh viên hoặc nghiên cứu sinh có niềm đam mê sâu sắc trong lĩnh vực nghiên cứu của mình.
• Giảng viên hoặc nhà nghiên cứu mong muốn nâng cao trình độ và có thể truyền đạt kiến thức tốt hơn cho học sinh, những người trong cộng đồng.
• Những người mong muốn làm việc trong các lĩnh vực chuyên môn cao và đòi hỏi trình độ tiến sĩ, ví dụ như y học, khoa học máy tính, kỹ thuật, tài chính, luật,…
• Những người mong muốn trở thành chuyên gia và giải quyết các vấn đề phức tạp trong các tổ chức, công ty hoặc tổ chức phi lợi nhuận.
• Những người mong muốn tiếp cận với các tài nguyên nghiên cứu cao cấp và có cơ hội tạo ra những đóng góp quan trọng cho lĩnh vực nghiên cứu của mình.

Tuy nhiên, việc quyết định học tiến sĩ còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như tài chính, thời gian và mong muốn cá nhân. Bất kỳ ai quyết định học tiến sĩ đều cần suy nghĩ kỹ càng và đánh giá xem liệu mình có đủ kiên trì, sự cam kết để hoàn thành quá trình đào tạo này hay không?

Xem thêm: Đào tạo là gì? Lợi ích & các hình thức đào tạo hiện nay

4. Quy định về học tiến sĩ

Để có thể theo học chương trình đào tạo tiến sĩ, các bạn sẽ cần nắm rõ những quy định như sau:

4.1 Điều kiện học tiến sĩ

Điều kiện học tiến sĩ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như trường đại học, chương trình tiến sĩ và lĩnh vực nghiên cứu. Tuy nhiên, đây là một số điều kiện chung thường được yêu cầu:

• Bằng cử nhân hoặc thạc sĩ: Hầu hết các chương trình tiến sĩ yêu cầu bạn có bằng cử nhân hoặc thạc sĩ trong lĩnh vực liên quan đến chương trình.
• Điểm số cao: Điểm số đạt được trong các chương trình trước đó thường cũng được đánh giá cao.
• Giấy chứng nhận IELTS hoặc TOEFL: Nếu tiếng Anh không phải là ngôn ngữ chính của bạn, các giấy chứng nhận IELTS/TOEFL sẽ được yêu cầu để chứng minh khả năng sử dụng tiếng Anh.
• Kế hoạch nghiên cứu: Bạn phải đưa ra một kế hoạch nghiên cứu chi tiết và phù hợp với lĩnh vực của mình. Kế hoạch này thường được đánh giá bởi một hội đồng có chuyên môn.
• Thư giới thiệu: Thư giới thiệu từ giáo sư hoặc nhà nghiên cứu có uy tín cũng thường được yêu cầu khi bạn muốn học và thi lấy bằng tiến sĩ.
• Phỏng vấn: Một phần phỏng vấn cũng có thể được yêu cầu để đánh giá khả năng và năng lực của bạn trước khi học tiến sĩ.

4.2 Thời gian học tiến sĩ

Thời gian học tiến sĩ thường kéo dài từ 4 đến 7 năm tùy thuộc vào chương trình và đề tài nghiên cứu.

Trong quá trình học tiến sĩ, bạn sẽ cần dành khoảng 2,5 năm đầu tiên để làm nghiên cứu. Bước đầu bạn sẽ đào sâu vào kho tàng tri thức, học bổ sung kiến thức,… rồi tiến hành nghiên cứu tài liệu, lập đề cương, thu thập ý kiến đóng góp, thu thập số liệu, nghiền ngẫm dữ liệu,… Với các chương trình yêu cầu viết báo, thời gian để một bài viết khoa học được bình duyệt kéo dài khoảng 1 năm. Tuy nhiên, nếu đề tài đi sâu vào các lĩnh vực mới, những “vùng đất” ít người dám đi, việc nghiên cứu có thể kéo dài lâu và khó có thể ra sản phẩm trong thời gian ngắn.

Điều quan trọng nhất để hoàn thành chương trình tiến sĩ là qua hội đồng phản biện độc lập ở năm cuối cùng. Quá trình này có thể kéo dài từ 4 đến 5 tháng, trong khi tổng thời gian làm hồ sơ phản biện, phản hồi, bảo vệ, lập hội đồng có thể sẽ kéo dài khoảng 1 năm.

Vì vậy, thời gian học tiến sĩ dài hay ngắn còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chương trình, đề tài nghiên cứu, quá trình phản biện và bảo vệ.

4.3 Chi phí học tiến sĩ

Các trường đại học công lập tại Việt Nam hiện nay đang cung cấp chương trình đào tạo tiến sĩ với mức học phí trung bình khoảng 16 triệu đồng/năm cho các ngành, ngoại trừ y - dược với mức học phí gần 32 triệu đồng/năm.

So với các nước trong khu vực và trên thế giới, mức học phí này rất thấp, chẳng hạn như Anh với mức học phí khoảng 15,000 - 16,000 Bảng/năm; Úc với mức học phí từ 22,000 - 40,000 AUD/năm; Hà Lan với mức học phí khoảng 13,000 - 20,000 EUR/năm; Singapore với mức học phí khoảng 20,000 - 25,000 SGD/năm,…

Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng chi phí học tập có thể thay đổi tùy thuộc vào chương trình và trường đại học cụ thể.

Xem thêm: Cao học là gì? Một số điều bạn nên cân nhắc trước khi học cao học

5. Quy trình học và bảo vệ luận án tiến sĩ

Để học tiến sĩ, các bạn cũng cần nắm rõ về quy trình học và bảo vệ luận án. Cùng tham khảo nội dung dưới đây để có được thông tin cần thiết nhé.

5.1 Quy trình học tiến sĩ

Quy trình đào tạo trình độ tiến sĩ tại các trường đại học ở Việt Nam thường như sau:

Thời gian dự kiến Chương trình đào tạo Năm 1 Các học phần bổ sung:

• Chuyên ngành quản trị: quản trị chiến lược, quản trị điều hành, quản trị tài chính.
• Chuyên ngành tài chính: ngân hàng thương mại hiện đại, tài chính công, tài chính doanh nghiệp.

Các học phần tiến sĩ:

• Các học phần chung: thiết kế nghiên cứu, kinh tế lượng, phương pháp nghiên cứu định tính.
• Các học phần chuyên ngành: chuyên ngành quản trị, tài chính.

Năm 2

• Thực hiện ít nhất 1 đề tài cấp trường.
• Bảo vệ đề cương nghiên cứu chi tiết luận án.
• Bảo vệ tiểu luận tổng quan + 2 chuyên đề tiến sĩ.

Năm 3 Trình bày luận án tại Khoa Đào tạo. Năm 3 - 4

• Bảo vệ luận án cấp cơ sở.
• Phản biện độc lập.
• Bảo vệ luận án cấp trường.

5.2 Quy trình bảo vệ luận án tiến sĩ

Điều kiện bảo vệ luận án tiến sĩ

Để được bảo vệ luận án tiến sĩ cấp cơ sở, bạn đáp ứng những điều kiện dưới đây:

• Hoàn thành đầy đủ các học phần, bao gồm bảo vệ đề cương nghiên cứu chi tiết của luận án, bảo vệ tiểu luận tổng quan và các chuyên đề.
• Tham gia ít nhất 1 đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường và đạt yêu cầu về trình độ ngoại ngữ.
• Đáp ứng các yêu cầu theo quy định, trong đó nội dung chủ yếu và các kết quả nghiên cứu phải được công bố ít nhất trong 2 bài báo trên tạp chí khoa học chuyên ngành uy tín, có phản biện độc lập hoặc kỷ yếu hội nghị khoa học quốc tế.
• Luận án được tập thể người hướng dẫn khoa học khẳng định chất lượng và đề nghị cho bảo vệ.

Nghiên cứu sinh nộp hồ sơ cho Viện Đào tạo sau Đại học

Để đăng ký bảo vệ luận án cấp cơ sở, bạn cần chuẩn bị các tài liệu sau để nộp cho Viện Đào tạo sau Đại học:

• Phiếu đăng ký bảo vệ luận án cấp cơ sở, được ký xác nhận bởi giảng viên hướng dẫn.
• Bản sao biên lai chứng minh đã đóng học phí mới nhất.
• Lý lịch khoa học, bao gồm ảnh và dấu đóng.
• Minh chứng tham gia vào đề tài nghiên cứu khoa học, có thể là biên bản nghiệm thu hoặc văn bản xác nhận tiến độ thực hiện đề tài. Ngoài ra, bạn cần cung cấp danh sách các bài báo khoa học đã được công bố (bao gồm trang bìa, trang mục lục, nội dung bài báo) và văn bản đồng ý của đồng tác giả bài báo (nếu có).
• Bản sao y chứng thực các văn bằng hoặc chứng chỉ ngoại ngữ, bao gồm bằng và bảng điểm thạc sĩ.
• Văn bản của tập thể người hướng dẫn khoa học, bao gồm khẳng định chất lượng luận án, nhận xét về tinh thần, thái độ, kết quả học tập nghiên cứu và đề nghị cho bạn bảo vệ luận án.
• Một file Word toàn văn luận án (bao gồm trang bìa) như trong quyển in.

Bảo vệ luận án tiến sĩ

Quy trình bảo vệ luận án tiến sẽ gồm các giai đoạn sau:

Thời gian dự kiến Nội dung 10 ngày kể từ khi nghiên cứu sinh nộp hồ sơ đầy đủ

• Hội đồng được thành lập trên cơ sở danh sách đề nghị của Trưởng khoa đào tạo.
• Viện trưởng viện Đào tạo sau Đại học đề xuất danh sách hội đồng dự kiến.
• Hiệu trưởng phê duyệt hội đồng.

Tối thiểu 15 ngày kể từ khi ra quyết định bảo vệ Hội đồng họp để đánh giá luận án tiến sĩ. 4 tháng kể từ ngày bảo vệ luận án tiến sĩ

• Luận án đạt yêu cầu: Nghiên cứu sinh bổ sung, chỉnh sửa và xin ý kiến phản biện độc lập.
• Luận án không đạt yêu cầu: Nghiên cứu sinh bổ sung, chỉnh sửa và bảo vệ lại.

6. Có nên học tiến sĩ hay không? Ưu & nhược điểm khi học tiến sĩ

Để đạt được bằng tiến sĩ không phải điều dễ dàng. Vì vậy mà nhiều người cũng băn khoăn rằng không biết có nên học tiến sĩ hay không?

Thực tế, việc học tiến sĩ sẽ mang lại cho bạn nhiều lợi ích lớn, tuy nhiên nó cũng có một số nhược điểm mà bạn cần lưu ý. Cụ thể JobsGO sẽ trình bày trong phần dưới đây.

6.1 Ưu điểm

Việc học tiến sĩ mang lại nhiều lợi ích cho cá nhân cũng như cho cộng đồng và xã hội như sau:

• Nâng cao kiến thức chuyên môn: Học tiến sĩ giúp bạn tiếp cận và nắm vững những kiến thức chuyên môn sâu rộng, từ đó, bạn có thể trở thành những chuyên gia trong lĩnh vực của mình.
• Mở rộng tầm nhìn: Việc phải đọc, tìm hiểu, nghiên cứu để viết luận án và thực hiện các dự án nghiên cứu mang tính tiên tiến giúp bạn có cái nhìn tổng quát hơn về vấn đề cũng như có thể tìm ra giải pháp tiên tiến, phù hợp với thực tế.
• Nâng cao khả năng giải quyết vấn đề: Khi học tiến sĩ, bạn sẽ được rèn luyện khả năng tư duy logic, phân tích, đưa ra giải pháp cho các vấn đề phức tạp trong lĩnh vực của mình.
• Nâng cao khả năng nghiên cứu và phát triển khoa học: Bạn sẽ được học những phương pháp nghiên cứu tiên tiến nhất để phát triển các sản phẩm nghiên cứu và ứng dụng hiệu quả trong thực tế.
• Nâng cao giá trị trong nghề nghiệp: Việc có bằng tiến sĩ giúp bạn có thể tìm được công việc tốt hơn, được đánh giá cao và có mức thu nhập hấp dẫn hơn.
• Đóng góp cho cộng đồng và xã hội: Những nghiên cứu tiến bộ, tiên tiến sẽ giúp cộng đồng và xã hội phát triển, tiến bộ hơn trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Xem thêm: Giáo viên là gì? Sự khác biệt của giáo viên và giảng viên

6.2 Nhược điểm

Mặc dù có nhiều lợi ích, song học tiến sĩ cũng có một số nhược điểm nhất định, bao gồm:

• Tốn kém: Học tiến sĩ là một quá trình dài và tốn kém về mặt tài chính. Bạn phải chi trả tiền học, chi phí cho việc thực hiện nghiên cứu, đi lại, tham gia hội nghị và các hoạt động liên quan.
• Áp lực và căng thẳng: Học tiến sĩ đòi hỏi sự tập trung cao độ, tinh thần kiên trì, chịu đựng áp lực và căng thẳng trong quá trình nghiên cứu để thực hiện các thí nghiệm, xử lý dữ liệu, phân tích kết quả.
• Khả năng tương tác xã hội bị giảm: Khi tập trung vào học tập và nghiên cứu trong một thời gian dài, bạn có thể có ít thời gian để giao tiếp và tương tác xã hội với người khác. Điều này có thể dẫn đến cảm giác cô đơn và cô lập. Thay vào đó, bạn có thể cân nhắc tự hỏi “học tại chức là gì” có thể cân nhắc để duy trì gặp gỡ và giao lưu với nhiều người có cùng chí hướng.

6.3 Vậy có nên học tiến sĩ không?

Thực tế, không có câu trả lời chính xác cho việc có nên học tiến sĩ hay không, vì quyết định này phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Bạn cần cân nhắc kỹ lưỡng với mục tiêu nghề nghiệp và khả năng tài chính của mình trước khi quyết định học tiến sĩ.

Nếu bạn có mục tiêu rõ ràng và đam mê với lĩnh vực nghiên cứu, có khả năng tài chính đủ để hỗ trợ cho quá trình học tập, thì học tiến sĩ có thể là một lựa chọn tốt giúp phát triển sự nghiệp và nâng cao trình độ chuyên môn.

Trên đây là một số thông tin cơ bản về tiến sĩ và tầm quan trọng của danh hiệu này. Việc học tiến sĩ đòi hỏi sự nỗ lực và sự kiên trì trong quá trình nghiên cứu cũng đem lại nhiều lợi ích cho sự nghiệp của chúng ta. Hy vọng với những thông tin trên của JobsGO, các bạn đã hiểu “tiến sĩ là gì?” và đưa ra quyết định phù hợp cho sự nghiệp của mình.

Tìm việc làm ngay!

(Theo JobsGO - Nền tảng tìm việc làm, tuyển dụng, tạo CV xin việc)

Chia sẻ bài viết này trên: