Run tay là bệnh gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán

Run tay là một tình trạng khá phổ biến ở nhiều người, kể cả ở người trẻ. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến chứng run tay. Vậy bị run tay là bệnh gì? Hay tay run là bệnh gì? Triệu chứng ra sao, cách chẩn đoán, chữa trị và phòng ngừa run tay thế nào?

Run tay không phải là vấn đề đe dọa đến tính mạng nhưng có thể làm giảm chất lượng cuộc sống hoặc có thể liên quan đến các bệnh lý khác nhau cần được chẩn đoán và điều trị sớm. Người bệnh có thể bị run tay xuất hiện theo từng đợt riêng lẻ hoặc xảy ra liên tục, thường xuyên.

Tay run là bệnh gì?

Tay run hay run tay là một dạng rối loạn vận động xuất hiện do tình trạng co cơ tự động không tự chủ gây ra chuyển động ở tay. Hiện có một số dạng run tay khác nhau nhưng chủ yếu được phân chia thành hai nhóm chính là run khi nghỉ và run khi vận động. Vậy tay run là bị gì và run tay có phải là tình trạng bình thường không? (1)

Bị run tay có bình thường không?

Hầu hết mọi người đều có thể gặp tình trạng run tay nhẹ, ví dụ khi đưa tay thẳng về phía trước và giữ nguyên khoảng một vài phút. Run tay nhẹ có thể là tình trạng bình thường. Nếu tình trạng tay bị run nhẹ không tác động tiêu cực đến cuộc sống hàng ngày thì thường chưa phải là vấn đề đáng lo ngại.

Tuy nhiên, cơn run tay đôi lúc cần được chú ý hơn. Ví dụ tay run khi bạn lo lắng, mệt mỏi, tức giận, đang cảm thấy rất lạnh/nóng, sau khi hút thuốc hoặc uống caffeine… Hoặc, nếu bạn bị run tay dai dẳng hoặc nghiêm trọng gây trở ngại cho những hoạt động thường ngày thì nên đến cơ sở y tế thăm khám để bác sĩ có thể xác định nguyên nhân.

Nguyên nhân tay bị run

Run tay là bệnh gì? Run tay đôi khi chỉ là biểu hiện sinh lý thông thường nhưng cũng có thể là dấu hiệu, triệu chứng của một vài bệnh lý, ví dụ như bệnh gan, tuyến giáp, tổn thương trong não hay dây thần kinh cơ. Tình trạng run tay có thể gặp trong những bệnh cảnh dưới đây:

1. Nhóm bệnh lý chuyển hóa

• Bệnh Wilson: Đây căn bệnh rối loạn về gen khiến đồng lắng đọng nhiều trong cơ thể. Thông thường, người bệnh sẽ gặp triệu chứng liên quan đến tổn thương ở gan và não như mệt mỏi, nôn, buồn nôn, tụ dịch trong ổ bụng, run tay, vàng da, thay đổi tính cách, gặp vấn đề về ngôn ngữ… Để chữa trị, người bệnh cần thay đổi chế độ ăn uống và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
• Bệnh cường giáp: Tuyến giáp hoạt động quá mức có thể khiến người bệnh cảm thấy bồn chồn, lo lắng, hay vã mồ hôi, bị run tay, tim đập nhanh, sụt cân… Điều trị ổn định chức năng tuyến giáp góp phần làm giảm đáng kể tình trạng run tay.
• Hạ đường máu: Bạn sẽ cảm thấy run tay, vã mồ hôi, có cảm giác đói khi lượng đường trong máu thấp.
• Suy gan, suy thận: Người bị suy gan, thận có thể gặp triệu chứng tay run.

2. Nhóm bệnh lý thần kinh

• Bệnh Parkinson: Đây là căn bệnh thoái hóa não có sự giảm tiết các chất Dopamine. Thông thường, run tay bắt đầu từ một bên, kèm theo cảm giác cứng chân tay cùng bên, di chuyển chậm chạp, dần run lan sang cả hai tay. Lúc này, người bệnh có thể được cho dùng thuốc bổ sung Dopamin, làm phẫu thuật đặt điện cực trong não… để chữa trị. (2)
• Bệnh xơ cứng rải rác: Xơ cứng rải rác là bệnh mất Myelin - lớp vỏ bọc dây thần kinh - làm tổn thương đường dẫn truyền vận động bên trong não. Tình trạng run có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên. Người bệnh có thể bị run tay khi làm động tác chủ ý hoặc trong lúc giơ tay và giữ để chống lại trọng lực. Uống thuốc là cách phổ biến để chữa trị căn bệnh này.
• Đột quỵ: Đột quỵ xảy ra khi mạch máu não bị tắc nghẽn do huyết khối/xơ vữa gây nhồi máu não hoặc mạch máu vỡ dẫn đến tình trạng chảy máu não. Lúc này, một vài tế bào thần kinh điều khiển vận động tay bị tổn thương có thể gây run tay. Khi chọn phương pháp chữa trị, bác sĩ sẽ xem xét dạng tổn thương, thời gian bị đột quỵ và cân nhắc đến những căn bệnh đi kèm khác.
• Chấn thương sọ não: Chấn thương sọ não làm những tế bào thần kinh chi phối vận động bị tổn thương có thể dẫn đến chứng run tay. Lúc này, điều trị nội khoa là phương pháp được ứng dụng chủ yếu.
• Rối loạn trương lực cơ: Khi bị rối loạn trương lực cơ, những tế bào thần kinh sẽ truyền thông tin sai lệch khiến các cơ hoạt động quá mức. Điều này gây ra các tư thế bất thường kéo dài, bao gồm cả tình trạng tay run. Người bệnh có thể được chữa trị bằng thuốc hoặc tiến hành tiêm botox.
• Run vô căn: Triệu chứng run tay thường xuất hiện ở cả hai bên, xảy ra khi cầm bút viết, bát, cốc… Ban đầu, tình trạng run có thể diễn ra rất kín đáo nhưng lại gia tăng theo thời gian khiến người bệnh gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.

Hiện nay, nguyên nhân gây run vô căn vẫn chưa được nhận định chính xác. Trong một vài trường hợp, căn bệnh này có liên quan đến gen. Nếu bạn chỉ bị run vô căn nhẹ thì không cần chữa trị. Khi triệu chứng trở nặng, bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh dùng một số loại thuốc (như chẹn beta) hoặc phẫu thuật đặt điện cực bên trong não.

3. Nhóm bệnh lý thoái hóa do di truyền

• Run liên quan đến độc chất: Ngộ độc thủy ngân, cai rượu, ngộ độc rượu.
• Run liên quan đến thuốc: Thuốc trị bệnh hen, corticosteroid, cafein, amphetamin, chữa các chứng rối loạn tâm thần, thiếu vitamin B12…
• Run do những bệnh lý về tâm thần: Rối loạn stress sau chấn thương, trầm cảm.
• Run sinh lý: Tình trạng run đôi khi có thể xuất hiện khi bạn lo lắng, căng thẳng, tức giận quá mức hay mất ngủ.

Triệu chứng run tay thường gặp

Tình trạng run không chủ ý có thể tác động đến một hay cả hai tay. Triệu chứng này thường xuất hiện và biến mất hoặc không thay đổi trong một số trường hợp. Các triệu chứng tay bị run thường gặp gồm có: (3)

• Cơn run nhanh xuất hiện ở một tay.
• Cơn run xuất hiện ở cả hai tay, có thể liên quan đến cả hai cánh tay.
• Run rẩy lúc đang nghỉ ngơi.
• Tình trạng run chỉ xảy ra với chuyển động hoặc hành động.
• Run có thể chỉ xuất hiện khi bạn căng thẳng hoặc lo lắng.
• Người bệnh bị run ngay cả khi không lo lắng. Đôi lúc tình trạng run có thể diễn tiến nghiêm trọng hơn trong thời gian cảm thấy căng thẳng/lo âu…

Nếu bạn gặp chứng run tay hoặc bị run tay theo từng đợt thì phải lưu ý đến những tác nhân gây bệnh. Người bệnh cần mô tả triệu chứng để bác sĩ xác định nguyên nhân. Một vài chứng run do các tình trạng y tế gây ra có thể bao gồm những triệu chứng liên quan như sau:

• Đổ mồ hôi.
• Tay yếu hoặc đau.
• Sốt.
• Giọng nói run rẩy.
• Chuyển động cứng.
• Chuyển động chậm.
• Gặp vấn đề về sự phối hợp, cân bằng.
• Cảm thấy sợ hãi, khó chịu, mệt mỏi, choáng ngợp.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bị run tay có thể gây khó chịu và cản trở cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Bên cạnh đó, run tay có thể là triệu chứng của một bệnh lý cần chữa trị. Nếu bạn gặp triệu chứng run tay thường xuyên thì nên đến cơ sở y tế thăm khám. Người bệnh cần ngay lập tức đến gặp bác sĩ khi có biểu hiện run tay kèm theo bất kỳ triệu chứng nào dưới đây:

• Ý thức thay đổi.
• Tầm nhìn thay đổi.
• Lắc không thể kiểm soát.
• Gặp vấn đề về sự cân bằng.
• Nhiệt độ cơ thể thay đổi.
• Đổ mồ hôi quá nhiều.
• Khó giao tiếp, nói chuyện.

Ngoài ra, nếu bạn quá lo lắng hoặc gặp triệu chứng run tay nghiêm trọng, diễn ra liên tục, kéo dài dai dẳng thì nên đến cơ sở y tế thăm khám sớm.

Bị run tay có nguy hiểm không?

Run tay xuất hiện ở nhiều độ tuổi khác nhau. Người khỏe mạnh hay đang mắc bệnh nền đều có thể bị run tay. Tình trạng run tay có thể chỉ là biểu hiện tự nhiên khi bạn lo lắng, hồi hộp, mệt mỏi… và không tác động nhiều đến sức khỏe. Thế nhưng, trong nhiều trường hợp, run tay lại là dấu hiệu cảnh báo nhiều căn bệnh như hệ thần kinh thực vật bị rối loạn, tổn thương não bộ… Do đó, người bệnh nên đến cơ sở y tế thăm khám, tiến hành điều trị sớm để tránh gặp biến chứng nguy hiểm.

Cách chẩn đoán bệnh run tay

Nhìn chung, nguyên nhân gây run tay được chẩn đoán dựa trên việc thăm khám thực thể và xem xét tiền sử bệnh. Rối loạn lo âu là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng tay bị run. Đôi khi, khó để bác sĩ xác định được chứng rối loạn lo âu. Đặc biệt là khi người bệnh đang trải qua những dấu hiệu lo âu về thể chất mà vẫn chưa nhận ra. Trong một vài trường hợp, có thể cần tiến hành nhiều lần thăm khám để xác định lo lắng là tác nhân gây bệnh run tay. (4)

Thăm khám có thể giúp bác sĩ xác định những dấu hiệu khác cho thấy các vấn đề liên quan đến chứng run tay. Ví dụ như bệnh xơ cứng rải rác thường gây ra những thay đổi về cảm giác, phản xạ và sức mạnh vận động… Các hình thức xét nghiệm cũng là một phần của việc chẩn đoán. Những phương pháp xét nghiệm chẩn đoán sẽ được bác sĩ chỉ định dựa trên tiền sử triệu chứng và việc thăm khám. Một vài chỉ định thường gặp có thể hỗ trợ bác sĩ xác định nguyên nhân gây run tay hay tay run bao gồm:

• Xét nghiệm máu: Kết quả xét nghiệm máu có thể giúp bác sĩ xác định dấu hiệu nhiễm trùng và tình trạng rối loạn điện giải.
• Chẩn đoán hình ảnh não: Phương pháp này bao gồm chụp CT, MRI… sọ não, có thể giúp bác sĩ phát hiện những bất thường ở não, viêm màng não hoặc đa xơ cứng.
• Điện não đồ (EEG): Điện não đồ được bác sĩ ứng dụng để nhận biết những dấu hiệu của chứng rối loạn co giật tiềm ẩn.
• Đo điện cơ: Giúp bác sĩ đánh giá tình trạng thần kinh cơ.

Cách điều trị run tay

Việc chữa trị run tay phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Một vài phương pháp có thể giúp điều trị dứt điểm, giải quyết hoàn toàn bệnh run tay. Những phương pháp chữa trị khác có thể cần được duy trì tùy vào tác nhân cơ bản gây run tay. Bác sĩ cũng có thể áp dụng những kỹ thuật điều trị giúp làm chậm và giảm nhẹ triệu chứng run. Việc chữa trị run tay có thể bao gồm: (5)

• Sắp xếp thời gian nghỉ ngơi đầy đủ nếu mệt mỏi là nguyên nhân gây run tay.
• Nếu người bệnh bị mất nước hoặc gặp chứng rối loạn điện giải gây run tay thì sẽ được chữa trị bằng dịch truyền tĩnh mạch (IV) và chất điện giải.
• Nếu mức glucose thay đổi gây run tay, người bệnh sẽ được chữa trị bằng insulin hoặc glucose.
• Trị liệu hoặc nhận tư vấn để quản lý sự lo lắng.
• Nếu co giật là tác nhân gây run tay, người bệnh sẽ được cho dùng thuốc chống động kinh.
• Dùng thuốc để chữa chứng rối loạn vận động gây run tay.
• Điều trị một số bệnh lý thần kinh như xơ cứng rải rác.
• Can thiệp phẫu thuật hoặc dùng thuốc để kiểm soát tình trạng rối loạn cơ xương, ví dụ như viêm khớp hoặc hội chứng ống cổ tay.
• Áp dụng vật lý trị liệu khi cần để chữa bệnh run tay.

Đôi khi, người bệnh cần nhiều hơn một lần chữa trị. Kết hợp nhiều phương pháp điều trị có thể mang đến hiệu quả tốt hơn. Ví dụ như để kiểm soát tình trạng run tay do lo lắng thì kết hợp liệu pháp vật lý trị liệu, dùng thuốc, tư vấn có thể mang đến hiệu quả tốt hơn so với việc chỉ áp dụng riêng lẻ từng phương pháp.

Cách phòng ngừa run tay

Bạn đã biết tay run hay run tay là bệnh gì, cách chẩn đoán, chữa trị ra sao. Vậy nên chủ động phòng ngừa căn bệnh này như thế nào? Dưới đây là một vài phương pháp bạn có thể áp dụng để phòng ngừa chứng run tay:

• Thay đổi lối sống: Người bị run tay sinh lý tăng cường nên thay đổi một số thói quen sinh hoạt để làm giảm triệu chứng bệnh, ví dụ như:
  • Tránh luyện tập thể dục quá mạnh.
  • Tránh lạm dụng, sử dụng quá nhiều rượu bia.
  • Tránh dùng tác nhân kích thích như amphetamine, caffeine.
• Chữa trị các bệnh tiềm ẩn: Chứng run tay do bệnh tiềm ẩn như cường giáp, nghiện rượu… sẽ được cải thiện sau khi chữa khỏi những căn bệnh đó.
• Kỹ thuật tâm lý học: Người bị run tay do hoảng loạn hoặc lo âu có thể áp dụng các kỹ thuật thư giãn như chánh niệm và tập thở.
• Đổi thuốc: Run tay có thể là phản ứng phụ của việc sử dụng một vài loại thuốc. Nếu bạn bị run khi đang dùng một loại thuốc nào đó thì hãy thông báo cho bác sĩ biết. Bác sĩ có thể cân nhắc đổi sang một loại thuốc khác hoặc điều chỉnh lại liều lượng.
• Vật lý trị liệu: Chuyên gia vật lý trị liệu có thể hỗ trợ người bệnh tập luyện để cải thiện triệu chứng run tay, ví dụ như:
  • Kiểm soát sức bền, cơ và chức năng.
  • Sự thăng bằng.
  • Sự phối hợp.
• Trị liệu nghề nghiệp: Chuyên gia trị liệu nghề nghiệp có thể hỗ trợ người bệnh kiểm soát tình trạng run để tiếp tục tham gia vào những hoạt động thường ngày.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Mong rằng qua bài viết này bạn đã phần nào hiểu rõ hơn về tay bị run là bệnh gì, nên điều trị, phòng ngừa ra sao. Bạn nên nhanh chóng đến cơ sở y tế thăm khám khi gặp triệu chứng run tay hay tay run.