Nám mảng là gì? 9 nguyên nhân và cách phòng ngừa hiệu quả

Hiện nay có khoảng 40% dân số trên thế giới bị nám. Nám được chia thành nhiều loại khác nhau, phổ biến nhất là nám mảng. Vậy nám mảng là gì? Thạc sĩ bác sĩ chuyên khoa I Phạm Trường An, Chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da BVĐK Tâm Anh TP.HCM sẽ thông tin đến quý độc giả nguyên nhân và cách phòng ngừa nám mảng hiệu quả trong bài viết sau.

Nám mảng là gì?

Nám mảng là dạng nám phát triển thành từng mảng sẫm màu nằm chủ yếu ở lớp thượng bì (lớp ngoài cùng) trên bề mặt da.

Nguyên nhân gây nám mảng trên da

Nám mảng có thể được hình thành từ nhiều nguyên nhân khác nhau: (1)

1. Tác động của tia UV trực tiếp từ ánh nắng mặt trời

Nguyên nhân hàng đầu làm nám xuất hiện chính là ánh nắng mặt trời. Tia UV từ mặt trời khi tiếp xúc với da sẽ làm cho các tế bào hắc tố nằm ở lớp đáy của thượng bì bị kích thích và sản sinh ra nhiều hắc sắc tố nhằm mục đích bảo vệ làn da. Càng tiếp xúc nhiều với ánh nắng, hiện tượng này càng diễn ra liên tục, làm melanin phát tán, lan rộng và tích tụ trên da, hình thành nám mảng.

2. Yếu tố di truyền

Gen di truyền có khả năng quyết định đến 70% tình trạng sức khỏe của làn da và toàn bộ cơ thể. Nám da do di truyền còn có tên gọi khác là nám da nguyên phát. Nếu bạn có người thân trong gia đình bị nám da thì bạn cũng có nguy cơ cao mắc phải tình trạng này.

3. Quá trình lão hóa

Collagen đóng vai trò rất quan trọng đối với các tế bào da, giúp đảm bảo cho các mô liên kết với nhau, mang lại độ đàn hồi cho da. Từ sau 25 tuổi trở đi, làn da sẽ dần bị lão hóa, làm cho các cấu trúc da lỏng lẻo hơn và dễ bị nám hơn.

4. Hormone

Estrogen chính là hormone chính đóng vai trò quan trọng trong sắc đẹp và sức khỏe sinh lý nữ. Đồng thời, Estrogen cũng kiểm soát các hormone có khả năng kích thích sản xuất melanin. Vì vậy, tình trạng nám mảng xuất hiện có thể là một dấu hiệu cho thấy bạn đang bị rối loạn nội tiết tố, làm các sắc tố melanin nhanh chóng sản sinh và phát triển thành nám mảng trên da.

5. Stress

Khi cơ thể mệt mỏi và căng thẳng kéo dài sẽ kích thích sản sinh hormone “stress” trong cơ thể, chính là cortisol. Cơ thể sản sinh cortisol quá mức dễ làm da sản sinh melanin, làm tăng nguy cơ xuất hiện nám mảng.

6. Tác động của mỹ phẩm, hóa chất

Thị trường mỹ phẩm ngày càng đa dạng, song bạn cần có kiến thức về quá trình chăm sóc da và các thành phần có khả năng nuôi dưỡng làn da để lựa chọn, sử dụng sản phẩm an toàn, phù hợp với loại da, tình trạng da của mình.

Sử dụng sản phẩm không rõ ràng về nguồn gốc xuất xứ, thành phần, chất lượng có thể gây tác động xấu cho da. Các hoạt chất trôi nổi trong mỹ phẩm về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến lớp thượng bì và mài mòn da, làm cho da mỏng hơn, nhạy cảm hơn và dễ tổn thương hơn, da càng dễ bắt nắng và xuất hiện nám mảng.

7. Tình trạng sức khỏe tổng thể

Gan có chức năng chính là sàng lọc độc tố có hại trong cơ thể để đào thải ra bên ngoài để không ảnh hưởng đến các bộ phận khác. Khi chức năng gan suy yếu, độc tố tích tụ lại trong cơ thể, tác động nhanh đến các khu vực khác,, làm cho các tình trạng về da như mụn, tàn nhang, thâm, sạm da, nám mảng,… bùng phát.

8. Thuốc

Một số trường hợp sử dụng thuốc kháng sinh trong thời gian dài hay lạm dụng thuốc tránh thai làm cho da dễ xuất hiện nám mảng. Các thành phần có trong thuốc làm melanin tích tụ dưới da dễ bùng phát diện rộng trên bề mặt da.

9.Khác

Chế độ ăn uống không cân bằng, sinh hoạt thiếu điều độ,… cũng là nguyên nhân gây ra tình trạng nám mảng.

Da bị nám mảng ảnh hưởng như thế nào tới đời sống?

Nám mảng có thể xuất hiện thành từng mảng rộng loang lổ khắp khuôn mặt. Theo thời gian, nám sẽ ngày càng sậm màu. Đây không phải là bệnh nên thường không gây ra vấn đề về sức khỏe, nhưng lại ảnh hưởng nghiêm trọng về thẩm mỹ của làn da.

Đặc biệt các trường hợp nám lâu năm, nám mảng rộng, nám nặng, nám sâu,… sẽ dễ khiến khuôn mặt không còn mịn màng, trắng trẻo nữa mà trở nên già nua, thiếu sức sống. Vì vậy, đa số người bị nám thường lo lắng, buồn phiền, mất tự tin, e ngại khi tiếp xúc với những người xung quanh. Nám phát triển càng nặng, trở ngại tâm lý sẽ càng lớn, chi phí điều trị nám cũng phát sinh cao.

Dấu hiệu nhận biết nám mảng trên da

Nám mảng xuất hiện từng mảng sắc tố sẫm màu lan rộng, có màu nâu, vàng, đen hoặc xám, thường có đường viền rõ ràng. Vì nám mảng xuất hiện ở lớp trên cùng, là lớp thượng bì của da nên có thể đáp ứng điều trị tốt nếu được điều trị từ sớm.

Đối tượng nào dễ bị nám mảng?

Theo Học viện Da liễu Hoa Kỳ, những người thuộc tuýp da sẫm màu hơn có nhiều khả năng bị nám hơn, do da sẫm màu chứa nhiều tế bào sản xuất sắc tố hoạt động tích cực hơn. Nám xuất hiện khi các tế bào này sản sinh ra quá nhiều sắc tố ở một số vùng da nhất định. Cơ chế này tương tự như nguyên nhân gây ra đốm nâu và tàn nhang.

Nám da phổ biến ở phụ nữ hơn, đặc biệt là thai phụ vì đây là thời kỳ nội tiết tố trong cơ thể dễ bị thay đổi, nhưng nó cũng có thể ảnh hưởng đến nam giới. Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò rất quan trọng trong việc hình thành nám mảng. Nám thường khởi phát ở độ tuổi từ 20 - 40 tuổi. (2)

Có thể bạn chưa biết: Nám chân sâu, nám chân đinh

Một số hình ảnh nám mảng trên da thường gặp

Phân biệt nám mảng và các loại nám khác

Nám được chia thành 3 loại: nám mảng, nám sâu và nám hỗn hợp. (3)

Loại Đường viền Màu sắc Đèn Wood Soi da Điều trị Nám mảng Rõ ràng Nâu, vàng hoặc xám đậm Hiện rõ hơn Mạng lưới màu nâu rải rác với các hạt mịn màu sẫm Thường đáp ứng tốt Nám sâu Không xác định Nâu nhạt đến xám xanh Không hiện rõ Mô hình lưới, giãn mao mạch, cấu trúc hình vòng cung Thường đáp ứng kém Nám hỗn hợp Sự kết hợp của các mảng và các đốm màu xanh xám, nâu nhạt và nâu đậm Mô hình hỗn hợp Cải thiện một phần

Phương pháp chẩn đoán tình trạng nám mảng

Nám mảng thường được chẩn đoán lâm sàng dựa trên biểu hiện lâm sàng và có thể kiểm tra bằng đèn Wood và máy soi da. Đôi khi bác sĩ thực hiện sinh thiết da nếu cần thiết. Đặc điểm mô học thay đổi tùy theo loại nám, nhưng thường có các đặc điểm chung sau:

• Melanin lắng đọng trong tế bào lớp sừng hoặc màng đáy.
• Tế bào hắc tố có nhiều đuôi gai (phân nhánh) có sắc tố đậm.
• Melanin trong các tế bào hắc tố ở da.
• Sự tổn hại sợi elastin do ánh nắng mặt trời và sự phân mảnh sợi đàn hồi
• Sự gia tăng các mạch máu.

Bác sĩ sẽ dựa vào các chỉ số như Chỉ số đánh giá vùng nám và mức độ nghiêm trọng (MASI) để theo dõi mức độ đáp ứng với việc điều trị.

Cách điều trị nám mảng hiệu quả

Tùy thuộc vào mức độ nám mà bạn gặp phải, bác sĩ sẽ lên phác đồ điều trị tách biệt hoặc kết hợp các phương pháp sau:

1. Dùng thuốc uống

Hiện nay, viên uống trị nám chứa các thành phần L-Glutathione, Tranexamic Axit và Alpha Lipoic Acid, các khoáng chất như canxi, kẽm, selenium cùng các nhóm vitamin A, C, E, B3 hỗ trợ chống lão hóa da, đồng thời chống gốc tự do cho cơ thể một cách hiệu quả. Tuy nhiên, bạn cần tham khảo kỹ ý kiến chuyên gia và bác sĩ Da liễu - Thẩm mỹ Da trước khi sử dụng.

2. Sử dụng thuốc bôi đặc trị nám mảng

2.1 Tretinoin

Tretinoin là hoạt chất điều trị hiệu quả nhiều vấn đề về da như tàn nhang, nám và mụn. Tretinoin có hiệu lực mạnh mẽ khi dùng trên da, vì vậy bạn cần nắm vững các thông tin về dược phẩm này khi sử dụng. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng để tránh làm da bị tổn thương.

2.2 Hydroquinone

Hydroquinone giúp ức chế enzyme Tyrosinase, ngăn chặn sự phát triển và cải thiện tế bào melanin đậm màu, vì vậy hiện nay đây là hoạt chất dẫn đầu trong các thành phần có công dụng hỗ trợ điều trị nám hiệu quả nhất trên thị trường.

Mặc dù có công hiệu vượt trội, tuy nhiên Hydroquinone bị cấm sử dụng rộng rãi ở nhiều nước cũng vì dược tính khá mạnh. Vì thế, nếu mong muốn sử dụng hoạt chất này tối ưu mà hạn chế để lại tác dụng phụ, bạn nên tham khảo ý kiến chuyên gia hoặc bác sĩ trước khi sử dụng.

2.3 Acid Kojic

Với tác dụng làm sáng da vượt trội, giúp điều trị các vấn đề về hắc sắc tố đậm màu ở da, Acid Kojic là một trong những thành phần chính trong các loại mỹ phẩm trên thị trường hiện nay. Khả năng tân sinh tế bào hỗ trợ loại bỏ hắc sắc tố gây nám da hiệu quả, vì vậy Acid Kojic luôn nằm trong top thành phần trị nám tối ưu.

2.4 Acid Azelaic

Acid Azelaic cũng rất thông dụng trong điều trị nám với khả năng ức chế tyrosinase hình thành nám da.

2.5 Vitamin C

Vitamin C có công dụng hỗ trợ điều trị thâm sạm, chống oxy hóa và làm sáng da hiệu quả.

3. Can thiệp công nghệ cao

3.1 Peel da

Peel da là phương pháp điều trị không xâm lấn đã được cấp phép và kiểm định bởi FDA. Đây được xem là “vị cứu tinh” cho tình trạng sạm nám qua cơ chế tác động lên lớp thượng bì thúc đẩy quá trình thay da tự nhiên, làm bong tróc tế bào sừng hóa, từ đó loại bỏ các hắc sắc tố được đẩy lên nền da.

Hiện nay, 3 dạng axit được sử dụng phổ biến trong peel da là: Axit Salicylic, Axit Glycolic, Axit TCA. Phương pháp này dựa trên cơ chế thay da tự nhiên ở mỗi người, chu kỳ thông thường sẽ dao động khoảng 28 - 32 ngày, càng lớn tuổi chu kỳ sẽ càng kéo dài hơn. Điều quan trọng sau khi peel da là bạn cần phải có một chế độ chăm sóc da thật tốt và chống nắng kỹ càng để da đáp ứng điều trị tốt nhất.

3.2 Laser

Liệu pháp laser ứng dụng ánh sáng tác động lên hắc tố melanin, phân tách chúng thành những hạt nhỏ li ti và đào thải ra khỏi nền da một cách tự nhiên. Cần tìm đến bệnh viện uy tín có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da giàu chuyên môn với nhiều năm kinh nghiệm để đảm bảo kết quả điều trị tối ưu nhất.

Có thể bạn chưa biết: Bắn laser điều trị nám có hiệu quả không?

3.3 Mesotherapy

Liệu pháp Mesotherapy là phương pháp tiêm vi điểm được áp dụng rộng rãi hiện nay. Thủ thuật không xâm lấn này hỗ trợ đẩy các dưỡng chất như vitamin C, HA, DNA,… trực tiếp vào da mà ít chảy máu, ít đau, đồng thời có tác dụng phục hồi da hư tổn, tăng cường dưỡng chất cho da và hạn chế các dấu hiệu lão hóa, giúp da căng bóng và trắng sáng hơn.

Biện pháp ngăn ngừa nám mảng

Để phòng ngừa nám mảng xuất hiện, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:

• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời để ngăn ngừa tia UV gây hại cho da. Hằng ngày trước khi ra ngoài, bạn cần thoa kem chống nắng với chỉ số SPF từ 30 trở lên.
• Xây dựng thực đơn dinh dưỡng. Uống đủ nước, bổ sung thêm nhiều rau củ quả để cung cấp thêm dưỡng chất cho da, giúp da luôn mịn màng và tràn đầy sức sống.
• Thực hiện chế độ sinh hoạt hợp lý: ngủ đủ giấc, giữ cho tinh thần luôn lạc quan, hạn chế căng thẳng, lo âu giúp cân bằng nội tiết tố trong cơ thể, hạn chế nám da. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến da mà còn đem lại tác động tích cực đến sức khỏe tổng thể.
• Chỉ sử dụng sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Không dùng mỹ phẩm kém chất lượng sẽ dễ làm da bị kích ứng, nổi mụn, thâm sạm, nám,…. Nên ưu tiên các sản phẩm dưỡng da có thành phần an toàn, lành tính và phù hợp với làn da của bạn.

Câu hỏi liên quan

1. Nám mảng có chữa dứt điểm được không?

Không. Rất khó điều trị nám mảng dứt điểm. Thậm chí khi không được điều trị đúng cách, tình trạng nám có thể trở nên tồi tệ hơn.

2. Điều trị nám mảng ở đâu uy tín?

Nếu bạn đang gặp phải tình trạng nám mảng lan rộng, bạn có thể lựa chọn đến khám tại chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da BVĐK Tâm Anh TP.HCM. Đội ngũ chuyên gia, bác sĩ giàu chuyên môn được đào tạo trong nước và quốc tế luôn nhiệt tình, tận tâm, chia sẻ và giải đáp mọi thắc mắc của khách hàng, từ đó thấu hiểu và lên phác đồ điều trị phù hợp nhất đối với từng cá nhân.

Thông qua bài viết trên, hy vọng độc giả đã có thêm nhiều thông tin về nám mảng. Từ đó, có thể tìm được những biện pháp phòng ngừa và quy trình chăm sóc da phù hợp nhất. Khi làn da bắt đầu xuất hiện dấu hiệu bị nám, bạn nên tìm đến bệnh viện uy tín để được tư vấn và điều trị ngay từ giai đoạn sớm.