Mụn là vấn đề thường gặp ở lứa tuổi dậy thì, phụ nữ mãn kinh, người tiếp xúc nhiều với môi trường khói bụi,.. Nếu không được điều trị đúng cách và phù hợp làn da thường gặp tình trạng mụn nổi tái đi tái lại nhiều lần.
Mụn là gì?
Mụn thường là một vấn đề da phổ biến, có thể xuất hiện ở nhiều vị trí trên cơ thể như mặt, lưng, ngực, cổ, cằm, mông, bả vai... Mỗi loại mụn có những biểu hiện riêng, từ sưng đỏ, có mủ, ngứa đến đau đớn khác nhau. Nguyên nhân chủ yếu gây mụn bao gồm sự ảnh hưởng của nội tiết tố và các tác nhân bên ngoài như nhiễm khuẩn hay tắc nghẽn lỗ chân lông. Tùy thuộc vào các dấu hiệu trên da, mụn có thể được phân loại thành nhiều loại khác nhau:
- Mụn trứng cá thông thường: Là các nốt mụn nhỏ, thường có màu đỏ và có kích thước nhỏ, giống như những hạt cát trên da.
- Mụn trứng cá đỏ: Đây là dạng mụn nổi có màu đỏ rực rỡ, thường khá đau và sưng to.
- Mụn ẩn: Mụn không nổi mà có một điểm đỏ nhỏ và đau, thường xuất hiện sâu trong da.
- Mụn bọc (mụn nốt nang): Là mụn nổi cao, đau và thường chứa mủ bên trong.
- Mụn cám: Những nốt mụn nhỏ, màu trắng hoặc vàng nhạt, thường không đau.
- Mụn đầu đen: Là các nốt mụn màu đen do tắc nghẽn lỗ chân lông bởi bã nhờn và tế bào chết.
- Mụn mủ: Là mụn chứa mủ màu trắng hoặc vàng, thường đau và có thể sưng to.
- Mụn viêm: Có biểu hiện sưng, đỏ và đau, thường là kết quả của nhiễm khuẩn.
Các loại mụn này có thể xuất hiện đồng thời hoặc lẫn lộn trên da, tùy thuộc vào điều kiện da và các yếu tố bên ngoài như chăm sóc da, môi trường sống và di truyền.
Mụn nổi do đâu?
Có bốn nguyên nhân chính gây mụn, bao gồm:
- Sự tiết nhờn quá mức: Da sản xuất quá nhiều dầu, tạo điều kiện cho việc tắc nghẽn nang lông bởi dầu và tế bào chết.
- Nhiễm khuẩn: Sự nhiễm khuẩn của vi khuẩn P. acne (Propionibacterium acnes) thường gây ra mụn trứng cá thông thường, còn vi khuẩn demodex thường liên quan đến mụn trứng cá đỏ.
- Thay đổi nội tiết tố: Sự biến đổi của nội tiết tố, đặc biệt là trong giai đoạn dậy thì và ở tuổi trung niên, có thể mở rộng tuyến bã nhờn và kích thích việc tiết dầu nhiều hơn, có thể dẫn đến tình trạng mụn.
- Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc chứa corticosteroid, testosterone, lithium… cũng có thể gây ra vấn đề về mụn.
Ngoài ra, còn một số yếu tố khác có thể làm tình trạng mụn trở nên nặng hơn:
- Chế độ ăn: Việc tiêu thụ thực phẩm giàu carbohydrate như bánh ngọt, khoai tây chiên có thể làm tình trạng mụn trở nên trầm trọng hơn.
- Căng thẳng: Mặc dù không gây ra mụn trực tiếp, nhưng căng thẳng có thể làm tình trạng mụn trở nên xấu hơn nếu bạn đang bị mụn.
- Chăm sóc da không đúng cách: Vệ sinh không đúng cách tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây mụn phát triển và làm yếu đi cấu trúc da, dễ gây mụn.
- Lạm dụng mỹ phẩm: Sử dụng mỹ phẩm kém chất lượng hoặc không phù hợp với da trong thời gian dài có thể gây kích ứng da, tắc nghẽn lỗ chân lông và hình thành mụn.
Tại sao mụn cứ nổi hoài?
Một trong những nguyên nhân dẫn đến mụn là sự biến đổi của hormone, đặc biệt là trong giai đoạn dậy thì. Lúc này, cơ thể trẻ đang trải qua nhiều biến đổi hormone, từ đó tăng khả năng phát triển mụn trên da.
Áp lực, căng thẳng và thiếu ngủ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra mụn. Da cần được nghỉ ngơi và thư giãn sau một ngày làm việc căng thẳng. Nhưng nếu bạn thường xuyên chịu áp lực, stress hoặc thiếu ngủ, da sẽ trở nên mệt mỏi và suy giảm chức năng đề kháng. Kết quả là, độc tố tích tụ trong cơ thể, tạo điều kiện thuận lợi cho sự hình thành mụn, điều này thường khó điều trị hơn và làm giảm hiệu quả của việc chăm sóc da.
Chế độ ăn uống không cân đối cũng góp phần làm mụn tái phát. Khi thiếu hụt dưỡng chất cần thiết, làn da trở nên yếu đuối, dễ bị tổn thương và vi khuẩn gây mụn dễ dàng xâm nhập. Để da khỏe mạnh và rạng rỡ, cần bổ sung chất xơ và uống đủ nước. Hạn chế ăn đồ dầu mỡ, cay nồng và thức uống có hàm lượng đường cao cũng là cách hữu ích để ngăn ngừa sự tái phát của mụn. Chế độ ăn uống không cân đối có thể khiến mụn trở nên trầm trọng hơn sau mỗi lần tái phát.
Sử dụng mỹ phẩm không chất lượng có thể góp phần làm cho tình trạng mụn trở nên nghiêm trọng và khó điều trị hoàn toàn trong thời gian ngắn. Trên thị trường hiện nay có đa dạng các sản phẩm trang điểm, nhưng việc sử dụng mỹ phẩm chính hãng và an toàn giúp giảm thiểu rủi ro gặp phải mụn. Ngược lại, việc sử dụng mỹ phẩm không rõ nguồn gốc, không có thông tin thành phần rõ ràng và không an toàn có thể khiến mụn tái phát, thậm chí khi sử dụng nhiều sản phẩm chăm sóc da khác nhau.
Sử dụng các sản phẩm chứa dầu khoáng cũng có thể làm tình trạng mụn trở nên nghiêm trọng hơn. Dầu khoáng có kết cấu đặc, có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông và gây tích tụ bụi bẩn, vi khuẩn cũng như dầu nhờn. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây mụn, gây ra các loại mụn đen, mụn trắng và khiến da dễ mắc các vấn đề da liễu như mụn mủ, viêm nhiễm.
Vì vậy, việc kiểm tra nguồn gốc và chất lượng của sản phẩm là quan trọng để tránh sử dụng hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, cũng như hạn chế sử dụng các sản phẩm chứa dầu khoáng để bảo vệ làn da khỏi tác động tiêu cực.
Bên cạnh đó, các bệnh lý bên trong cơ thể cũng có thể gây ra mụn. Sự tăng sản xuất nội tiết tố do nhiễm mỡ gan, hoặc một số vấn đề bệnh lý khác có thể làm da không thể loại bỏ được độc tố, góp phần vào tình trạng mụn phức tạp và khó điều trị.
Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu trong gia đình bạn có người từng gặp phải mụn nặng và khó điều trị, có thể mụn của bạn cũng do yếu tố di truyền. Trong trường hợp này, mụn có thể tái phát nhiều lần, đòi hỏi sự kiên nhẫn trong quá trình điều trị.
Tác động từ bên ngoài môi trường có thể gây nên tình trạng mụn đáng kể. Khói bụi, tác động từ ánh nắng mặt trời làm da tiết nhiều dầu, đây là những yếu tố chủ yếu gây ra sự xuất hiện thường xuyên của mụn và cũng là nguyên nhân khiến tình trạng này kéo dài trên da. Những tác nhân này cũng góp phần làm da bị thâm sạm, làm mất lớp màng lipid bảo vệ da, và làm da mất đi độ đàn hồi, trở nên thiếu sức sống.
Phương pháp và quy trình chăm sóc da không phù hợp cũng góp phần vào tình trạng mụn. Dù bạn dành nhiều tài chính cho mỹ phẩm chăm sóc da, sở hữu nhiều sản phẩm có tiếng, nhưng nếu chúng không giúp giảm mụn, có thể đó là dấu hiệu của việc chăm sóc da không đúng cách. Mỗi làn da có những đặc điểm riêng, do đó, cần sử dụng các sản phẩm phù hợp với loại da và tình trạng da của mình. Nếu phát hiện việc chăm sóc da không hiệu quả, bạn nên thay đổi sang sản phẩm khác phù hợp hơn, có thể tham khảo thông tin từ các nguồn tin cậy.
Tình trạng ô nhiễm nguồn nước cũng gây ảnh hưởng đến làn da. Nước không trong sạch có thể làm tăng vi khuẩn có hại, góp phần làm cho tình trạng mụn trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian.
Để giảm thiểu mụn, việc duy trì vệ sinh da, chế độ ăn uống cân đối, và sử dụng các sản phẩm phù hợp với loại da là những bước quan trọng để kiểm soát tình trạng mụn. Nếu mụn xuất hiện liên tục hoặc trở nên nghiêm trọng, việc tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ da liễu sẽ giúp xác định nguyên nhân cụ thể và lựa chọn liệu pháp phù hợp.